Yapıda Su Sorunu
Yağışlar ve su
su;canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan ve yapıların üretim sürecinde kullanılan bir maddedir.
1. katı (kar, buz ve buzul)
2. sıvı (yağmur, sel, birikinti suyu, yeraltı suları, göl, nehir ve denizler)
3. gaz (buhar) atmosferde ve malzemenin boşluklarında
Yapılarda su kullanımı
- yapı üretimi (sıva, beton, boya vb)
- ıslak hacimler (pişirme, yıkama vb)
- ısıtma sistemleri
- su depoları
- süs ve yüzme havuzlar vb.
su, yapılar tamamlandıktan sonra insan ve yapıya zarar verebilen bir etken
sorun:
- makro ölçekte su sorunları
- mikro ölçekte su sorunları
yapıyı etkileyen su ve nem;
1. dış ortam
- hava (atmosfer) bölgesi (yağmur, dolu, kar, buz vb)
- hava-zemin (subasman) bölgesi (hava bölgesi etkileri, sıçarama suyu, yüzey suyu vb)
- zemin (sürekli nem) bölgesi (zemin nemi, sızıntı suyu, birikinti suyu vb.)
2. iç ortam
- kullanımdan oluşan su (temiz su, pis su , ısıtma, ortamda oluşan nem vb)
- yapı elemanlarının bünyesinde varolan nem (pratik nem, yapı nemi vb)
Su sorunları
- tasarım aşamasıoluşabilecek su ve nem sorunlarına karşı gerekli tasarım önlemlerinin alınmaması, ayrıntı çözümlerinde su ve neme karşı gerekli yalıtım düzenlemelerinin yapılmaması
- uygulama aşamasıtasarım aşamasında çözümlenen ayrıntıların ve alınan önlemlerin eksik ve hatalı uygulanması veya hiç uygulanmaması
- kullanım aşamasıyapıda hatalı kullanımlar, bakımının ve onarımının yapılmaması.
Su sorunlarının oluşturdugu etkiler
- iç ortam nem dengesinin bozulması- çiçeklenme- taşıyıcı sistemde hasar oluşması- kaplamalarda kabarma ve dağılmalar- akma ve damlamalar- asma tavanlarda ürün niteliklerinin bozulması- korozyon, çürüme, küf ve mantarlar- bakterilerin ve böceklerin üremesi- donanımların çürümesi- ısı yalıtım ürünlerinin bozulması- ısı direncinin azalması- iç ortam hava kirliliği vb..
Korozyon
Korozyon
bazı maddelerin kimyasal yoldan malzemeyi tahrip etmeleri olayına verilen genel addır.
korozon oluşumu;
- elektrokimyasal
- dış akımlardan
korozyonun elektrokimyasal oluşumu
- iki metalin birbirine değmesi sonucu
- kendi kendine
- kristallerarası
- dış akımlardan
İki metalin birbirine değmesi sonucu:
- bir elektrolitik ortamda çözülme gerilmeleri farklı olan iki metalin birbirine değmesi sonucu, çözülme gerilimi daha büyük olan metalden çözülme gerilimi daha küçük olan ve daha asal metale doğru bir elektron akımı başlar.
- dolayısıyla anot görevini yüklenerek devamlı elektron kaybeden metal, sürekli tahrip olma yolunu tutar ve bu arada anottan katota doğru bir elektrik akımı doğar.
- elektrikte de karşılaştıgımız pil olayı gerçekte elektrokimyasal bir korozyondur.
Kendi kendine:
kendi kendine oluşan korozyonda bir malzeme yüzeyinin farklı dokuda olması, aynı yüzeyde dövme, haddeleme veya kaynak gibi farklı işlemlerin bulunması veya yüzeyde farklı havalandırmaya maruz yerlerin varlıgı gibi etkenler önem kazanmaktadır.
Kristallerarası:
kristallerarası meydana gelen korozyon, metal ve alaşımlarda gözle görülmeyen ve kristal sınırları boyunca giden çok tehlikeli derin çatlaklar ortaya cıkarır.
Korozyonun dış akımlardan oluşumu:
dış akımlardan meydana gelen korozyonlar ise, genellikle bir dogru akımın metal malzemeden cıktıgı elektrik santralleri, elektrik sayaçları veya iletişim ünitelerinde görülür.
Korozyon etkileri:
- bakır yüzeyinde oluşan yüzeysel yeşil renkli tabaka (patina) metalin korunmasını sağlar.
- demirde oksijenin etkisiyle korozyon oluşur.
- demirin alçı ile teması korozyonu hızlandırıcı bir rol oynamakta ve yüzeyde sarı renkli lekeler belirmektedir.
- çinko sülfat erğine bir demir parçası daldırılırsa eriyikteki çinko iyonlarının bir bölümü atom haline geçerek açığa çıkar ve demir yüzeyini kaplar. bu olaya galvanizasyon denir ve demirin korozyona karşı korunmasını sağlar.
bazı maddelerin kimyasal yoldan malzemeyi tahrip etmeleri olayına verilen genel addır.
korozon oluşumu;
- elektrokimyasal
- dış akımlardan
korozyonun elektrokimyasal oluşumu
- iki metalin birbirine değmesi sonucu
- kendi kendine
- kristallerarası
- dış akımlardan
İki metalin birbirine değmesi sonucu:
- bir elektrolitik ortamda çözülme gerilmeleri farklı olan iki metalin birbirine değmesi sonucu, çözülme gerilimi daha büyük olan metalden çözülme gerilimi daha küçük olan ve daha asal metale doğru bir elektron akımı başlar.
- dolayısıyla anot görevini yüklenerek devamlı elektron kaybeden metal, sürekli tahrip olma yolunu tutar ve bu arada anottan katota doğru bir elektrik akımı doğar.
- elektrikte de karşılaştıgımız pil olayı gerçekte elektrokimyasal bir korozyondur.
Kendi kendine:
kendi kendine oluşan korozyonda bir malzeme yüzeyinin farklı dokuda olması, aynı yüzeyde dövme, haddeleme veya kaynak gibi farklı işlemlerin bulunması veya yüzeyde farklı havalandırmaya maruz yerlerin varlıgı gibi etkenler önem kazanmaktadır.
Kristallerarası:
kristallerarası meydana gelen korozyon, metal ve alaşımlarda gözle görülmeyen ve kristal sınırları boyunca giden çok tehlikeli derin çatlaklar ortaya cıkarır.
Korozyonun dış akımlardan oluşumu:
dış akımlardan meydana gelen korozyonlar ise, genellikle bir dogru akımın metal malzemeden cıktıgı elektrik santralleri, elektrik sayaçları veya iletişim ünitelerinde görülür.
Korozyon etkileri:
- bakır yüzeyinde oluşan yüzeysel yeşil renkli tabaka (patina) metalin korunmasını sağlar.
- demirde oksijenin etkisiyle korozyon oluşur.
- demirin alçı ile teması korozyonu hızlandırıcı bir rol oynamakta ve yüzeyde sarı renkli lekeler belirmektedir.
- çinko sülfat erğine bir demir parçası daldırılırsa eriyikteki çinko iyonlarının bir bölümü atom haline geçerek açığa çıkar ve demir yüzeyini kaplar. bu olaya galvanizasyon denir ve demirin korozyona karşı korunmasını sağlar.
Yangın
Yangın
- yanma olayı, yanan madde ve yakıcı gaz ikilisinin belirli bir sıcakıkta bir arada bulunmasıyla ortaya cıkan kimyasal reaksiyondur.
- bu reaksiyon sırasında enerji acıga cıkar ve bunun sonucunda yüksek sıcaklıkla, yakıcı, bogucu gazların cıkması yapılar ve insanlar üzerinde ağır kayıplara neden olur.
Yangın çıkış nedenleri,
- ocaklar
- tüp patlaması
- soba
- elektrik kaçagı
- oksijen kaynagı
- kibritle oynama
- sigara gibi çeşitli kaynaklar vb..
Yapıyı oluşturan malzemeler yangınla karşılaşma sırasına göre,
- mobilya veya döşeme malzemeleri, halılar, perdeler
- bitirme ve dekorasyon malzemeleri
- yalıtım malzemeleri (özellikle ısı ve ses)
- strüktürel (yapısal) malzemeler
- Kontrplagın çabuk yanmasına karşın büyük kesitli ahşap elemanlar çok yavaş yanar. sivri köşeliler cabuk tutustugu halde yuvarlak kesitli olanlar daha zor tutuşur.
- mermer ve kireç taşları kirece dönüşür
- bazı malzemeler yüksek sıcaklıkta direncini kaybeder. örneğin, çeliğin dirneci 600ºC de dört kat azalır. alüminyum, çinko, kurşun gibi diğer metaller ise bu sıcaklıkta erirler.
- binadaki yangın engellerinin başarılı olabilmesi için yapısal elemanların yangın boyunca işlevlerini devam ettirmesi, en azından bu binalarda barınanların yangın yayılmadan kaçmalarını saglayacak yeterli zamanı sağlaması gerekir. bu zaman içinde eleman çökmemeli, kırılmamalı ve yeterli sıcaklıgın kendisine bitişik malzemeden ötekine geçmesine izin verilmemelidir.
- yapısal bir elemanın yangında yeteri kadar işlevini devam ettirebilmesi, yangına direnç periyodu veya kısaca yangın direnci olarak adlandırılır.
- yangın direnci, taşıyıcı bir elemanın özelligidir ve yapıldıgı malzemenin yanıcılıgıyla bir ilgisi yoktur. bundan dolayı masif ahşap kolay yanıcıdır, fakat eşdeğer taşıyıcılıkta yanıcı olmayan çelik kirişten daha fazla yangın direncine sahiptir.
- ısı yalıtım özelligine sahip bir malzeme, ısı üreten bir kaynagın etrafını çevreledigi zaman, ısı kaynagındaki sıcaklıgın yükselecegi acıktır ve bu nedenle bazen sıcaklık yalıtkanın tutuşma sıcaklıgına kadar çıkarabilir.
- bu durum, elektronik cihazlarda, ses ve ısı yalıtım malzemelerinin arasında kullanılan ışık kaynakları ve buradan geçen elektronik tellerin ısınması sırasında görülebilir.
- mineral elyaflı yalıtkanlar bağlayıcıları ayrışarak yanabilir.
- yalıtkanların büyük bölümünü oluşturan malzemeler plastik kökenlidir ve daha kolay yanarlar.
- yanmadan önce çıkardıkları duman boğucu olabilir ve görüş olanagını azaltarak daha kötü sonuclara neden olabilir.
- bitirme ve dekorasyon malzemeleri yanmaz malzemeden seçilmelidir.
- yanıcı malzemeler ateş kaynagından uzakta kullanılmalıdır.
- köşeli ve sivri uçlu ayrıntılardan kaçınılmalıdır.
- strüktürel malzemelerin yangına direnç süresi uzatılacak şekilde korunması önemlidir. bu amaçla kullanılan yardımcı malzeme alçıdır. alçının ısı iletkenliğinin düşük olması, ayrışma enerjisinin yüksek olması ve ayrışma sonucunda su buharı cıkarması, ayrıca bol bulunması ve kolay uygulanması tercih edilme nedenleridir. örneğin; 15cm kalınlıkta alçı bloktan yapılmış bir duvarda duvarın bir yüzü 1050ºC iken diğer yüzünde sıcaklık iki saatlik süre sonunda 54ºC ye ulaşmaktadır.
- betonarme, çelik ve ahşap, kaplamalık ve püskürme alçıyla kaplanabilecegi gibi, özellikle agregaları yüksek sıcaklıga dayanıklı olan, örneğin genleştirilmiş kil, genleştirilmiş perlit, ponza (bims) gibi malzemelerden üretilen hafif betonlarla da kaplanabilmektedir.
Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları
- A sınıfı (yanmayan yapı malzemeleri)
A-1 ve A-2
- B sınıfı (yanıcı yapı malzemeleri)
B-1, B-2 ve B-3
A-1 sınıfı
hiç yanmaz, yangın karşısında alevlenmez, ışıldamaz ve kömürleşmez
- kum, çakıl, kil, yapı taşları
- mineraller, toprak, lav, sünger taşı
- çimento, kireç, alçı, anhidrit,
- cüruf, genleşmiş kil ve şist, cam , perlit, vermikülüit,
- harç, beton, betonarme, öngerilmeli beton, mineral dolgulu yapı taşları, yapı blokları
- asbestli çimento ve mineral lifler
- ince toz halinde olmayan metaller ve alaşımlar (alkali ve toprak alkali dışında)
A-2 sınıfı
- yangın sırasında alev kaynagıyla temasta iken kısmen yanar, kısmen bozulur, ateşi iletmez ve yangın yüküne etkisi olmaz.
- bu gruba giren malzemeler, yanmaz dolgu maddeleri içeren polimer kompozitlerdir.
B-1 sınıfı
zor alevlenici malzemeleri içerir
alevle karşılaştıgında yanar ve ateş kaynagı kalktıktan sora yanmayı durdurur.
- ahşap talaşı malzemeler
- alçı-karton levhalar (yüzeyi deliksiz)
- sert polivinilklorür (PVC) boru
- PVC zemin kaplamaları
- ahşap parke
B-2 sınıfı
normal alevlenici yapı malzemelerini içerir
- ahşap d>2mm
- yapay ahşap levha d>2mm
- sert polivinilklorür (PVC) levha
- polipropilen (PP) polietilen (PE) ABS boruları
- polyester d> 1,3mm
- polietilen d > 2mm
- asfalt ve bitümlü çatı örtüleri
B-3 sınıfı
kolay alevlenici yapı malzemelerini içerir
- ahşap d>2mm
- kağıt, saz, talaş, saman, pamuk, selüloz lifi
- gevşek ve toz halinde her türlü yanıcı maddeler.
Malzemelerin yanıcılık sınıfları
TS EN 13501-1
- yanıcılık sınıfı
A1, A2, B, C, D, E, F
-duman oluşumu için ilave sınıflandırmalar
S1, S2, S3
- yanma damlaları/tanecikleri için ilave sınıflandırılmalar
D0,D1,D2
- yanma olayı, yanan madde ve yakıcı gaz ikilisinin belirli bir sıcakıkta bir arada bulunmasıyla ortaya cıkan kimyasal reaksiyondur.
- bu reaksiyon sırasında enerji acıga cıkar ve bunun sonucunda yüksek sıcaklıkla, yakıcı, bogucu gazların cıkması yapılar ve insanlar üzerinde ağır kayıplara neden olur.
Yangın çıkış nedenleri,
- ocaklar
- tüp patlaması
- soba
- elektrik kaçagı
- oksijen kaynagı
- kibritle oynama
- sigara gibi çeşitli kaynaklar vb..
Yapıyı oluşturan malzemeler yangınla karşılaşma sırasına göre,
- mobilya veya döşeme malzemeleri, halılar, perdeler
- bitirme ve dekorasyon malzemeleri
- yalıtım malzemeleri (özellikle ısı ve ses)
- strüktürel (yapısal) malzemeler
- Kontrplagın çabuk yanmasına karşın büyük kesitli ahşap elemanlar çok yavaş yanar. sivri köşeliler cabuk tutustugu halde yuvarlak kesitli olanlar daha zor tutuşur.
- mermer ve kireç taşları kirece dönüşür
- bazı malzemeler yüksek sıcaklıkta direncini kaybeder. örneğin, çeliğin dirneci 600ºC de dört kat azalır. alüminyum, çinko, kurşun gibi diğer metaller ise bu sıcaklıkta erirler.
- binadaki yangın engellerinin başarılı olabilmesi için yapısal elemanların yangın boyunca işlevlerini devam ettirmesi, en azından bu binalarda barınanların yangın yayılmadan kaçmalarını saglayacak yeterli zamanı sağlaması gerekir. bu zaman içinde eleman çökmemeli, kırılmamalı ve yeterli sıcaklıgın kendisine bitişik malzemeden ötekine geçmesine izin verilmemelidir.
- yapısal bir elemanın yangında yeteri kadar işlevini devam ettirebilmesi, yangına direnç periyodu veya kısaca yangın direnci olarak adlandırılır.
- yangın direnci, taşıyıcı bir elemanın özelligidir ve yapıldıgı malzemenin yanıcılıgıyla bir ilgisi yoktur. bundan dolayı masif ahşap kolay yanıcıdır, fakat eşdeğer taşıyıcılıkta yanıcı olmayan çelik kirişten daha fazla yangın direncine sahiptir.
- ısı yalıtım özelligine sahip bir malzeme, ısı üreten bir kaynagın etrafını çevreledigi zaman, ısı kaynagındaki sıcaklıgın yükselecegi acıktır ve bu nedenle bazen sıcaklık yalıtkanın tutuşma sıcaklıgına kadar çıkarabilir.
- bu durum, elektronik cihazlarda, ses ve ısı yalıtım malzemelerinin arasında kullanılan ışık kaynakları ve buradan geçen elektronik tellerin ısınması sırasında görülebilir.
- mineral elyaflı yalıtkanlar bağlayıcıları ayrışarak yanabilir.
- yalıtkanların büyük bölümünü oluşturan malzemeler plastik kökenlidir ve daha kolay yanarlar.
- yanmadan önce çıkardıkları duman boğucu olabilir ve görüş olanagını azaltarak daha kötü sonuclara neden olabilir.
- bitirme ve dekorasyon malzemeleri yanmaz malzemeden seçilmelidir.
- yanıcı malzemeler ateş kaynagından uzakta kullanılmalıdır.
- köşeli ve sivri uçlu ayrıntılardan kaçınılmalıdır.
- strüktürel malzemelerin yangına direnç süresi uzatılacak şekilde korunması önemlidir. bu amaçla kullanılan yardımcı malzeme alçıdır. alçının ısı iletkenliğinin düşük olması, ayrışma enerjisinin yüksek olması ve ayrışma sonucunda su buharı cıkarması, ayrıca bol bulunması ve kolay uygulanması tercih edilme nedenleridir. örneğin; 15cm kalınlıkta alçı bloktan yapılmış bir duvarda duvarın bir yüzü 1050ºC iken diğer yüzünde sıcaklık iki saatlik süre sonunda 54ºC ye ulaşmaktadır.
- betonarme, çelik ve ahşap, kaplamalık ve püskürme alçıyla kaplanabilecegi gibi, özellikle agregaları yüksek sıcaklıga dayanıklı olan, örneğin genleştirilmiş kil, genleştirilmiş perlit, ponza (bims) gibi malzemelerden üretilen hafif betonlarla da kaplanabilmektedir.
Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları
- A sınıfı (yanmayan yapı malzemeleri)
A-1 ve A-2
- B sınıfı (yanıcı yapı malzemeleri)
B-1, B-2 ve B-3
A-1 sınıfı
hiç yanmaz, yangın karşısında alevlenmez, ışıldamaz ve kömürleşmez
- kum, çakıl, kil, yapı taşları
- mineraller, toprak, lav, sünger taşı
- çimento, kireç, alçı, anhidrit,
- cüruf, genleşmiş kil ve şist, cam , perlit, vermikülüit,
- harç, beton, betonarme, öngerilmeli beton, mineral dolgulu yapı taşları, yapı blokları
- asbestli çimento ve mineral lifler
- ince toz halinde olmayan metaller ve alaşımlar (alkali ve toprak alkali dışında)
A-2 sınıfı
- yangın sırasında alev kaynagıyla temasta iken kısmen yanar, kısmen bozulur, ateşi iletmez ve yangın yüküne etkisi olmaz.
- bu gruba giren malzemeler, yanmaz dolgu maddeleri içeren polimer kompozitlerdir.
B-1 sınıfı
zor alevlenici malzemeleri içerir
alevle karşılaştıgında yanar ve ateş kaynagı kalktıktan sora yanmayı durdurur.
- ahşap talaşı malzemeler
- alçı-karton levhalar (yüzeyi deliksiz)
- sert polivinilklorür (PVC) boru
- PVC zemin kaplamaları
- ahşap parke
B-2 sınıfı
normal alevlenici yapı malzemelerini içerir
- ahşap d>2mm
- yapay ahşap levha d>2mm
- sert polivinilklorür (PVC) levha
- polipropilen (PP) polietilen (PE) ABS boruları
- polyester d> 1,3mm
- polietilen d > 2mm
- asfalt ve bitümlü çatı örtüleri
B-3 sınıfı
kolay alevlenici yapı malzemelerini içerir
- ahşap d>2mm
- kağıt, saz, talaş, saman, pamuk, selüloz lifi
- gevşek ve toz halinde her türlü yanıcı maddeler.
Malzemelerin yanıcılık sınıfları
TS EN 13501-1
- yanıcılık sınıfı
A1, A2, B, C, D, E, F
-duman oluşumu için ilave sınıflandırmalar
S1, S2, S3
- yanma damlaları/tanecikleri için ilave sınıflandırılmalar
D0,D1,D2
Ses ve Ses Yalıtımı
Ses
ses, havanın titreşmesiyle oluşan dalgaların insan kulagı üzerinde basınç değişiklikleri oluşturması sonucunda duyulan, hissedilen bir oluşumdur.
- Akustik düzenleme
- Akustik yalıtım
Akustik düzenleme
- lifsel malzemeler
sıkıştırılmış cam yünü ve taş yünü, az preslenmiş ahşap lif levha, manyezi bağlayıcılı ahşap talaş levha vb..
- hücresel malzemeler
cam köpüğü, ekstrüde polistren köpüğü, mantar, gazbeton, alçı vb..
Akustik yalıtım
- darbe sesi yalıtımı
1. darbe sesinin oluşmasını engellemek darbe sesini alacak olan yüzeylerin özellikle döşemelerin; halı, kauçuk, mantar, linolyum gibi yumuşak, elastik ve darbe emici malzemeyle kaplanması.
2. oluşan darbe sesinin binanın taşıyıcı sistemine geçmesini önlemekyüzey döşeme veya şap (yalıtım için; taş yünü keçesi, camyünü keçesi, sanayi tipi keçeler, ekstrüde polistren vb)
ses, havanın titreşmesiyle oluşan dalgaların insan kulagı üzerinde basınç değişiklikleri oluşturması sonucunda duyulan, hissedilen bir oluşumdur.
- Akustik düzenleme
- Akustik yalıtım
Akustik düzenleme
- lifsel malzemeler
sıkıştırılmış cam yünü ve taş yünü, az preslenmiş ahşap lif levha, manyezi bağlayıcılı ahşap talaş levha vb..
- hücresel malzemeler
cam köpüğü, ekstrüde polistren köpüğü, mantar, gazbeton, alçı vb..
Akustik yalıtım
- darbe sesi yalıtımı
1. darbe sesinin oluşmasını engellemek darbe sesini alacak olan yüzeylerin özellikle döşemelerin; halı, kauçuk, mantar, linolyum gibi yumuşak, elastik ve darbe emici malzemeyle kaplanması.
2. oluşan darbe sesinin binanın taşıyıcı sistemine geçmesini önlemekyüzey döşeme veya şap (yalıtım için; taş yünü keçesi, camyünü keçesi, sanayi tipi keçeler, ekstrüde polistren vb)
Malzeme ve İnsan Sağlığı
Malzeme ve İnsan Sağlığı
malzeme insan sağlığını;
- üretilirken
- yapıda uygulanırken
- kullanılırken etkileyerek bozabilir.
Malzemenin psikolojik etkisi
kullanıcıların ruh sağlığını bozan bu etki, genelde;
- malzemenin yüzey özellikleri(renk, biçim, parlaklık, yüzey kirlenmesi vb)
- dokunma sıcaklıgı
- sertlik - yumuşaklık
- hava-gaz geçirgenliği ile ilgilidir.
eğer psikolojik etki olumsuz ise insanda;
- tembellik
- karamsarlık
- bunalım
- sinirlilik gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır.
gözlemler, insanın psikolojik durumunun biyolojik yapısını da etkiledigini göstermektedir.
Malzemenin biyolojik etkisi
- malzemenin biyolojik etkisi, malzemenin bileşimi ve yapısından kaynaklanır.
- Bazı malzemeler üretilirken, uygulanırken ve kullanılırken çevreye çeşitli parçacıklar, gaz ve buhar yayarlar veya zararlı mikroorganizmalara, küçük hayvanlara yaşayabilecekleri ortamlar oluştururlar. bazıları da bileşim veya karışımlarındaki maddeleri dokunma ile çevreye iletirler.
Biyolojik zararlılar:
1. parçacılar (toz ve lifler)
silisli malzemelerin, metallerin, kalsiyum ve kalkerlerin tozları; göz, solunum yolu ve akciğerleri etkiler.
örneğin: silisli tozlar silikozis denen akciğer hastalıgının nedenidir.
liflerden en zararlısı asbesttir. akciğerlerde birikerek kronik akciğer rahatsızlıkları ve kanser oluşturmaktadır. bu nedenle kullanımı birçok ülkede yasaklanmıştır.
2. gaz ve buharlar
radon, radyum ürünü olan radyoaktif bir gazdır. doğal olarak yeryüzünde bulunur. su, toprak ürünleri (tugla, kiremit, fayans vb) beton gibi malzemeler sürekli radon gazı yayarlar. malzemelerin çogunda, hammaddenin elde edildigi yere baglı olarak degişik oranlarda radon vardır. radon gazı solundugunda ani bir saglık bozulması görülmemekte ancak yaydıgı alfa ışınları aksiger kanseri riskini artırmaktadır.
organik çözücüler ve bileşikler; formaldehit, benzen, ksilen, toluen, metanol gibi birçok ürünü kapsar.
formaldehit, yapı ürünlerinde oldukça yaygın kullanılmaktadır. sunta, kontrplak üre-formaldehit köpüğü, sentetik halı vb ürünlerden cıkan keskin kokulu formaldehit gözlerde yanma, solunum sistemi ve mukozada rahatsızlıklar oluşturur.
benzen: boya, lastik, plastik ve daha çok da yapıştırıcılarda kullanılan, kan ve kemik iliği hastalıklarına nedene olan sakıncalı bir maddedir.
3. sıvılar
koruyucu, parlatıcı, renk değiştirici, temizleyici pek çok kimyasal bileşik dokunma ile ele ve ağıza ulaşır. özellikle kurt ve böcek öldürücüler uzun sürede sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir.
4. mikroorganizmalar, alerjik maddeler ve küçük hayvanlar
bakteriler, virüsler, küf sporları, polenler (çiçek tozları), kene, kurt, böcek vb. çoğunlukla sıcak, nemli veya toz tutabilen ortamlarda barınırlar. yapı malzemelerinin nitelikleri bu tür ortamlar yaratmaya elverişli ise kullanıcıların saglıkları etkilenir.enfeksiyonlar, grip, alerjik etkiler, kızamık, çiçek, tüberkiloz vb. hastalıklar yayılabilir.
Malzemenin yaşam güvenliğine etkisi
malzeme ve onun oluşturdugu strüktür, kullanımdan veya doğadan gelen etkilere direnim göstermezse gerekli yaşam güvenliği sağlanamaz.
Malzemeyi etkileyebilecek olası her türlü yük (yağmur, kar, rüzgar, sel, deprem vb) ve diğer etkenler (ısı, ses, su ve nem, radyasyon, yangın, gaz, mikroorganizmalar vb) önceden belirlenip malzeme seçimi ona göre yapılmalıdır.
malzeme insan sağlığını;
- üretilirken
- yapıda uygulanırken
- kullanılırken etkileyerek bozabilir.
Malzemenin psikolojik etkisi
kullanıcıların ruh sağlığını bozan bu etki, genelde;
- malzemenin yüzey özellikleri(renk, biçim, parlaklık, yüzey kirlenmesi vb)
- dokunma sıcaklıgı
- sertlik - yumuşaklık
- hava-gaz geçirgenliği ile ilgilidir.
eğer psikolojik etki olumsuz ise insanda;
- tembellik
- karamsarlık
- bunalım
- sinirlilik gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır.
gözlemler, insanın psikolojik durumunun biyolojik yapısını da etkiledigini göstermektedir.
Malzemenin biyolojik etkisi
- malzemenin biyolojik etkisi, malzemenin bileşimi ve yapısından kaynaklanır.
- Bazı malzemeler üretilirken, uygulanırken ve kullanılırken çevreye çeşitli parçacıklar, gaz ve buhar yayarlar veya zararlı mikroorganizmalara, küçük hayvanlara yaşayabilecekleri ortamlar oluştururlar. bazıları da bileşim veya karışımlarındaki maddeleri dokunma ile çevreye iletirler.
Biyolojik zararlılar:
1. parçacılar (toz ve lifler)
silisli malzemelerin, metallerin, kalsiyum ve kalkerlerin tozları; göz, solunum yolu ve akciğerleri etkiler.
örneğin: silisli tozlar silikozis denen akciğer hastalıgının nedenidir.
liflerden en zararlısı asbesttir. akciğerlerde birikerek kronik akciğer rahatsızlıkları ve kanser oluşturmaktadır. bu nedenle kullanımı birçok ülkede yasaklanmıştır.
2. gaz ve buharlar
radon, radyum ürünü olan radyoaktif bir gazdır. doğal olarak yeryüzünde bulunur. su, toprak ürünleri (tugla, kiremit, fayans vb) beton gibi malzemeler sürekli radon gazı yayarlar. malzemelerin çogunda, hammaddenin elde edildigi yere baglı olarak degişik oranlarda radon vardır. radon gazı solundugunda ani bir saglık bozulması görülmemekte ancak yaydıgı alfa ışınları aksiger kanseri riskini artırmaktadır.
organik çözücüler ve bileşikler; formaldehit, benzen, ksilen, toluen, metanol gibi birçok ürünü kapsar.
formaldehit, yapı ürünlerinde oldukça yaygın kullanılmaktadır. sunta, kontrplak üre-formaldehit köpüğü, sentetik halı vb ürünlerden cıkan keskin kokulu formaldehit gözlerde yanma, solunum sistemi ve mukozada rahatsızlıklar oluşturur.
benzen: boya, lastik, plastik ve daha çok da yapıştırıcılarda kullanılan, kan ve kemik iliği hastalıklarına nedene olan sakıncalı bir maddedir.
3. sıvılar
koruyucu, parlatıcı, renk değiştirici, temizleyici pek çok kimyasal bileşik dokunma ile ele ve ağıza ulaşır. özellikle kurt ve böcek öldürücüler uzun sürede sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir.
4. mikroorganizmalar, alerjik maddeler ve küçük hayvanlar
bakteriler, virüsler, küf sporları, polenler (çiçek tozları), kene, kurt, böcek vb. çoğunlukla sıcak, nemli veya toz tutabilen ortamlarda barınırlar. yapı malzemelerinin nitelikleri bu tür ortamlar yaratmaya elverişli ise kullanıcıların saglıkları etkilenir.enfeksiyonlar, grip, alerjik etkiler, kızamık, çiçek, tüberkiloz vb. hastalıklar yayılabilir.
Malzemenin yaşam güvenliğine etkisi
malzeme ve onun oluşturdugu strüktür, kullanımdan veya doğadan gelen etkilere direnim göstermezse gerekli yaşam güvenliği sağlanamaz.
Malzemeyi etkileyebilecek olası her türlü yük (yağmur, kar, rüzgar, sel, deprem vb) ve diğer etkenler (ısı, ses, su ve nem, radyasyon, yangın, gaz, mikroorganizmalar vb) önceden belirlenip malzeme seçimi ona göre yapılmalıdır.
Su yalıtımı
Su yalıtım ürünleri:
1. kimyasal katkılar (sentetik reçine, silikon, akrilik vb. esaslı)
geçirimsiz harç
geçirimsiz beton
2. bitümlü ürünler
bitümlü karışımlar (mastik asfalt, bitümlü harçlar)
bitümlü örtüler (organik armatürlü yalıtım örtüleri, inorganik armatürlü yalıtım örtüleri)
3. plastik ürünler
plastik kaplamalar
(neopren, poliüretan, vinil, bitüm-latex, yapay reçine-cam lifi, akrilik vb..)
plastik örtüler
(polietilen (PE) plastik esaslı örtüler, polivinil klorür (PVC) esaslı plastik örtüler,
poliizobitülen (PIB) esaslı plastik örtüler, sentetik kauçuk esaslı plastik örtüler)
4. polimer bitümlü ürünler
polimer bitümlü kaplamalar
polimer bitümlü örtüler (plastomerik polimer bitümlü örtüler, elastomerik polimer bitümlü örtüler)
5. derz kapatma ürünleri
profiller
döşeme, duvar, tavan ve çatı gibi yapı elemanlarında oluşturulan yapım derzlerinin örtülmesinde kullanılan metal esaslı (alüminyum vb.) ve/veya plastik esaslı (sentetik kauçuk, pvc vb..)
Bantlar
neopren emdirilmiş ve poliüretandan vb. ürünlerden üretilmiş derz bantları, derz aralıgına kendi yapıştırıcıları ile yapıştırılır. Yüzeyleri çeşitli kaplama ürünleri ile kaplı (bakır, alüminyum vb) bitüm esaslı çok amaçlı yalıtım bantları da derz bantları olarak kullanım alanı bulmaktadır.
Dolgu macunları
silikon, akrilik, poliüretan, polisülfit vb esaslı derz dolgu macunları cam, ahşap, metal, pvc gibi ürünlerin birleşim yerlerinde ve dış cephelerde oluşturulan derzlerde elastik ürünler olarak kullanılmaktadır.
Contalar
neopren, silikon gibi ürünlerden üretilmiş derz contaları, cam, ahşap, metal, pvc gibi ürünlerin birleşim yerlerinde kullanılmaktadır.
Su yalıtım ürünlerinin uygulanma biçimleri
- yapı bileşenleri içine kimyasal katkılar katarak
- harç biçiminde yalıtım ürünlerini (iki bileşenli) sıvayarak
- sıvı biçiminde yalıtım ürünlerini sürerek veya püskürterek
- örtü biçiminde yalıtım ürünlerini serbest sererek, noktasal tespit ederek yada yüzeye yapıştırarak
- derzleri doldurarak veya kapatarak.
1. kimyasal katkılar (sentetik reçine, silikon, akrilik vb. esaslı)
geçirimsiz harç
geçirimsiz beton
2. bitümlü ürünler
bitümlü karışımlar (mastik asfalt, bitümlü harçlar)
bitümlü örtüler (organik armatürlü yalıtım örtüleri, inorganik armatürlü yalıtım örtüleri)
3. plastik ürünler
plastik kaplamalar
(neopren, poliüretan, vinil, bitüm-latex, yapay reçine-cam lifi, akrilik vb..)
plastik örtüler
(polietilen (PE) plastik esaslı örtüler, polivinil klorür (PVC) esaslı plastik örtüler,
poliizobitülen (PIB) esaslı plastik örtüler, sentetik kauçuk esaslı plastik örtüler)
4. polimer bitümlü ürünler
polimer bitümlü kaplamalar
polimer bitümlü örtüler (plastomerik polimer bitümlü örtüler, elastomerik polimer bitümlü örtüler)
5. derz kapatma ürünleri
profiller
döşeme, duvar, tavan ve çatı gibi yapı elemanlarında oluşturulan yapım derzlerinin örtülmesinde kullanılan metal esaslı (alüminyum vb.) ve/veya plastik esaslı (sentetik kauçuk, pvc vb..)
Bantlar
neopren emdirilmiş ve poliüretandan vb. ürünlerden üretilmiş derz bantları, derz aralıgına kendi yapıştırıcıları ile yapıştırılır. Yüzeyleri çeşitli kaplama ürünleri ile kaplı (bakır, alüminyum vb) bitüm esaslı çok amaçlı yalıtım bantları da derz bantları olarak kullanım alanı bulmaktadır.
Dolgu macunları
silikon, akrilik, poliüretan, polisülfit vb esaslı derz dolgu macunları cam, ahşap, metal, pvc gibi ürünlerin birleşim yerlerinde ve dış cephelerde oluşturulan derzlerde elastik ürünler olarak kullanılmaktadır.
Contalar
neopren, silikon gibi ürünlerden üretilmiş derz contaları, cam, ahşap, metal, pvc gibi ürünlerin birleşim yerlerinde kullanılmaktadır.
Su yalıtım ürünlerinin uygulanma biçimleri
- yapı bileşenleri içine kimyasal katkılar katarak
- harç biçiminde yalıtım ürünlerini (iki bileşenli) sıvayarak
- sıvı biçiminde yalıtım ürünlerini sürerek veya püskürterek
- örtü biçiminde yalıtım ürünlerini serbest sererek, noktasal tespit ederek yada yüzeye yapıştırarak
- derzleri doldurarak veya kapatarak.
Malzemede Isı Yalıtımı
malzemenin ısı enerjisi iletkenliği;
- yoğunluk
- boşlukları türü, büyüklüğü ve dağılışı
- denge nemi
- atom dizilişi ile değişik nitelikler gösterir.
genelde;
- hafif
- küçük boşluklu
- kuru
- molekül iç yapılı malzemelerin ısı iletkenliği azdır.
Isı tutucu (Isı yalıtımı) malzemeler
doğada varoluşuna ve kökenine göre;
1. doğada varolan malzemelerden üretilen ısı tutucular
a. bitkisel ve hayvansal kökenli ısı tutucu malzemeler
mantar, yumuşak ahşap lif, ahşap talaş, oluklu mukavva, saz ve kamış, keten, pamuk, saman, çeşitli deniz yosunları gibi bitkisel kökenli ısı tutucularla yün, keçi kılı ve diğer çeşitli hayvansal kıllardan oluşturulan ısı tutucular vb..
bu gruptaki malzemelerin ısı tutucu olarak kullanılabilmesi için bazı üretim işlemlerinden geçirilmeleri gerekir. kamışların tellenerek levha haline getirilmesi. bitkisel liflerin bir taşıyıcıya dikilmesi, ahşap talaşların çimentoyla karıştırılıp ıslatılması ve preslenmesi gibi
bu gruba giren malzemeler günümüzde kullanılmamaktadır.
b. mineral kökenli ısı tutucu malzemeler
taş yünü , cam lifleri (cam yünü, cam pamuğu, cam ipeği), cam köpüğü (foamglass) genleştirilmiş mika (vermikülit), genleştirilmiş perlit, genleştirilmiş kil, magnezit vb..
2. doğada varolmayan ve sentetik olarak üretilen ısı tutucu malzemeler
polistren (PS) (ekspande ve ekstrüde)
poliüretan (PUR)
polivinilklorür (PVC)
polietilen (PE)
fenolformaldehit (PF) gibi..
Isı tutucu malzemelerin üretim biçimleri
-Levhalar
ahşap talaş levha / heraklit, iki ahşap talaş levha ortası genleştirilmiş polistren köpük vb
-Şilteler
camyünü vb
-yerinde köpük oluşturanlar
poliüretan vb
-harca katılarak kullanılanlar
genleştirilmiş perlit, vermikülit vb
-dolgu (dökme) olarak kullanılanlar
lifsel, talaşımsı ve granül haldeki malzemeler
-blok halinde örülerek kullanılanlar
tuğla, gazbeton ve özel üretimli tuğlalar
-gazların ısı taşınımına engel olacak şekilde hapsolunmasıyla oluşturulan ısı tutucular
çift cam
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)