Malzeme ve İnsan Sağlığı

Malzeme ve İnsan Sağlığı

malzeme insan sağlığını;
- üretilirken
- yapıda uygulanırken
- kullanılırken etkileyerek bozabilir.


Malzemenin psikolojik etkisi

kullanıcıların ruh sağlığını bozan bu etki, genelde;

- malzemenin yüzey özellikleri(renk, biçim, parlaklık, yüzey kirlenmesi vb)
- dokunma sıcaklıgı
- sertlik - yumuşaklık
- hava-gaz geçirgenliği ile ilgilidir.

eğer psikolojik etki olumsuz ise insanda;

- tembellik
- karamsarlık
- bunalım
- sinirlilik gibi rahatsızlıklara neden olmaktadır.

gözlemler, insanın psikolojik durumunun biyolojik yapısını da etkiledigini göstermektedir.


Malzemenin biyolojik etkisi

- malzemenin biyolojik etkisi, malzemenin bileşimi ve yapısından kaynaklanır.
- Bazı malzemeler üretilirken, uygulanırken ve kullanılırken çevreye çeşitli parçacıklar, gaz ve buhar yayarlar veya zararlı mikroorganizmalara, küçük hayvanlara yaşayabilecekleri ortamlar oluştururlar. bazıları da bileşim veya karışımlarındaki maddeleri dokunma ile çevreye iletirler.


Biyolojik zararlılar:


1. parçacılar (toz ve lifler)

silisli malzemelerin, metallerin, kalsiyum ve kalkerlerin tozları; göz, solunum yolu ve akciğerleri etkiler.
örneğin: silisli tozlar silikozis denen akciğer hastalıgının nedenidir.
liflerden en zararlısı asbesttir. akciğerlerde birikerek kronik akciğer rahatsızlıkları ve kanser oluşturmaktadır. bu nedenle kullanımı birçok ülkede yasaklanmıştır.


2. gaz ve buharlar

radon, radyum ürünü olan radyoaktif bir gazdır. doğal olarak yeryüzünde bulunur. su, toprak ürünleri (tugla, kiremit, fayans vb) beton gibi malzemeler sürekli radon gazı yayarlar. malzemelerin çogunda, hammaddenin elde edildigi yere baglı olarak degişik oranlarda radon vardır. radon gazı solundugunda ani bir saglık bozulması görülmemekte ancak yaydıgı alfa ışınları aksiger kanseri riskini artırmaktadır.

organik çözücüler ve bileşikler; formaldehit, benzen, ksilen, toluen, metanol gibi birçok ürünü kapsar.

formaldehit, yapı ürünlerinde oldukça yaygın kullanılmaktadır. sunta, kontrplak üre-formaldehit köpüğü, sentetik halı vb ürünlerden cıkan keskin kokulu formaldehit gözlerde yanma, solunum sistemi ve mukozada rahatsızlıklar oluşturur.

benzen: boya, lastik, plastik ve daha çok da yapıştırıcılarda kullanılan, kan ve kemik iliği hastalıklarına nedene olan sakıncalı bir maddedir.


3. sıvılar

koruyucu, parlatıcı, renk değiştirici, temizleyici pek çok kimyasal bileşik dokunma ile ele ve ağıza ulaşır. özellikle kurt ve böcek öldürücüler uzun sürede sağlığı olumsuz yönde etkilemektedir.


4. mikroorganizmalar, alerjik maddeler ve küçük hayvanlar

bakteriler, virüsler, küf sporları, polenler (çiçek tozları), kene, kurt, böcek vb. çoğunlukla sıcak, nemli veya toz tutabilen ortamlarda barınırlar. yapı malzemelerinin nitelikleri bu tür ortamlar yaratmaya elverişli ise kullanıcıların saglıkları etkilenir.enfeksiyonlar, grip, alerjik etkiler, kızamık, çiçek, tüberkiloz vb. hastalıklar yayılabilir.


Malzemenin yaşam güvenliğine etkisi

malzeme ve onun oluşturdugu strüktür, kullanımdan veya doğadan gelen etkilere direnim göstermezse gerekli yaşam güvenliği sağlanamaz.
Malzemeyi etkileyebilecek olası her türlü yük (yağmur, kar, rüzgar, sel, deprem vb) ve diğer etkenler (ısı, ses, su ve nem, radyasyon, yangın, gaz, mikroorganizmalar vb) önceden belirlenip malzeme seçimi ona göre yapılmalıdır.