Yangın

Yangın

- yanma olayı, yanan madde ve yakıcı gaz ikilisinin belirli bir sıcakıkta bir arada bulunmasıyla ortaya cıkan kimyasal reaksiyondur.

- bu reaksiyon sırasında enerji acıga cıkar ve bunun sonucunda yüksek sıcaklıkla, yakıcı, bogucu gazların cıkması yapılar ve insanlar üzerinde ağır kayıplara neden olur.


Yangın çıkış nedenleri,

- ocaklar
- tüp patlaması
- soba
- elektrik kaçagı
- oksijen kaynagı
- kibritle oynama
- sigara gibi çeşitli kaynaklar vb..


Yapıyı oluşturan malzemeler yangınla karşılaşma sırasına göre,

- mobilya veya döşeme malzemeleri, halılar, perdeler
- bitirme ve dekorasyon malzemeleri
- yalıtım malzemeleri (özellikle ısı ve ses)
- strüktürel (yapısal) malzemeler


- Kontrplagın çabuk yanmasına karşın büyük kesitli ahşap elemanlar çok yavaş yanar. sivri köşeliler cabuk tutustugu halde yuvarlak kesitli olanlar daha zor tutuşur.

- mermer ve kireç taşları kirece dönüşür

- bazı malzemeler yüksek sıcaklıkta direncini kaybeder. örneğin, çeliğin dirneci 600ºC de dört kat azalır. alüminyum, çinko, kurşun gibi diğer metaller ise bu sıcaklıkta erirler.

- binadaki yangın engellerinin başarılı olabilmesi için yapısal elemanların yangın boyunca işlevlerini devam ettirmesi, en azından bu binalarda barınanların yangın yayılmadan kaçmalarını saglayacak yeterli zamanı sağlaması gerekir. bu zaman içinde eleman çökmemeli, kırılmamalı ve yeterli sıcaklıgın kendisine bitişik malzemeden ötekine geçmesine izin verilmemelidir.

- yapısal bir elemanın yangında yeteri kadar işlevini devam ettirebilmesi, yangına direnç periyodu veya kısaca yangın direnci olarak adlandırılır.

- yangın direnci, taşıyıcı bir elemanın özelligidir ve yapıldıgı malzemenin yanıcılıgıyla bir ilgisi yoktur. bundan dolayı masif ahşap kolay yanıcıdır, fakat eşdeğer taşıyıcılıkta yanıcı olmayan çelik kirişten daha fazla yangın direncine sahiptir.

- ısı yalıtım özelligine sahip bir malzeme, ısı üreten bir kaynagın etrafını çevreledigi zaman, ısı kaynagındaki sıcaklıgın yükselecegi acıktır ve bu nedenle bazen sıcaklık yalıtkanın tutuşma sıcaklıgına kadar çıkarabilir.

- bu durum, elektronik cihazlarda, ses ve ısı yalıtım malzemelerinin arasında kullanılan ışık kaynakları ve buradan geçen elektronik tellerin ısınması sırasında görülebilir.


- mineral elyaflı yalıtkanlar bağlayıcıları ayrışarak yanabilir.

- yalıtkanların büyük bölümünü oluşturan malzemeler plastik kökenlidir ve daha kolay yanarlar.

- yanmadan önce çıkardıkları duman boğucu olabilir ve görüş olanagını azaltarak daha kötü sonuclara neden olabilir.


- bitirme ve dekorasyon malzemeleri yanmaz malzemeden seçilmelidir.

- yanıcı malzemeler ateş kaynagından uzakta kullanılmalıdır.

- köşeli ve sivri uçlu ayrıntılardan kaçınılmalıdır.

- strüktürel malzemelerin yangına direnç süresi uzatılacak şekilde korunması önemlidir. bu amaçla kullanılan yardımcı malzeme alçıdır. alçının ısı iletkenliğinin düşük olması, ayrışma enerjisinin yüksek olması ve ayrışma sonucunda su buharı cıkarması, ayrıca bol bulunması ve kolay uygulanması tercih edilme nedenleridir. örneğin; 15cm kalınlıkta alçı bloktan yapılmış bir duvarda duvarın bir yüzü 1050ºC iken diğer yüzünde sıcaklık iki saatlik süre sonunda 54ºC ye ulaşmaktadır.

- betonarme, çelik ve ahşap, kaplamalık ve püskürme alçıyla kaplanabilecegi gibi, özellikle agregaları yüksek sıcaklıga dayanıklı olan, örneğin genleştirilmiş kil, genleştirilmiş perlit, ponza (bims) gibi malzemelerden üretilen hafif betonlarla da kaplanabilmektedir.


Yapı malzemelerinin yanıcılık sınıfları

- A sınıfı (yanmayan yapı malzemeleri)
A-1 ve A-2
- B sınıfı (yanıcı yapı malzemeleri)
B-1, B-2 ve B-3


A-1 sınıfı

hiç yanmaz, yangın karşısında alevlenmez, ışıldamaz ve kömürleşmez

- kum, çakıl, kil, yapı taşları
- mineraller, toprak, lav, sünger taşı
- çimento, kireç, alçı, anhidrit,
- cüruf, genleşmiş kil ve şist, cam , perlit, vermikülüit,
- harç, beton, betonarme, öngerilmeli beton, mineral dolgulu yapı taşları, yapı blokları
- asbestli çimento ve mineral lifler
- ince toz halinde olmayan metaller ve alaşımlar (alkali ve toprak alkali dışında)


A-2 sınıfı

- yangın sırasında alev kaynagıyla temasta iken kısmen yanar, kısmen bozulur, ateşi iletmez ve yangın yüküne etkisi olmaz.

- bu gruba giren malzemeler, yanmaz dolgu maddeleri içeren polimer kompozitlerdir.


B-1 sınıfı

zor alevlenici malzemeleri içerir

alevle karşılaştıgında yanar ve ateş kaynagı kalktıktan sora yanmayı durdurur.

- ahşap talaşı malzemeler
- alçı-karton levhalar (yüzeyi deliksiz)
- sert polivinilklorür (PVC) boru
- PVC zemin kaplamaları
- ahşap parke


B-2 sınıfı

normal alevlenici yapı malzemelerini içerir

- ahşap d>2mm
- yapay ahşap levha d>2mm
- sert polivinilklorür (PVC) levha
- polipropilen (PP) polietilen (PE) ABS boruları
- polyester d> 1,3mm
- polietilen d > 2mm
- asfalt ve bitümlü çatı örtüleri


B-3 sınıfı

kolay alevlenici yapı malzemelerini içerir
- ahşap d>2mm
- kağıt, saz, talaş, saman, pamuk, selüloz lifi
- gevşek ve toz halinde her türlü yanıcı maddeler.


Malzemelerin yanıcılık sınıfları

TS EN 13501-1

- yanıcılık sınıfı
A1, A2, B, C, D, E, F
-duman oluşumu için ilave sınıflandırmalar
S1, S2, S3
- yanma damlaları/tanecikleri için ilave sınıflandırılmalar
D0,D1,D2